VIDEOCAST: Nawyki to oszczędność energii dla mózgu

Co nawyki mają wspólnego z lenistwem? Dlaczego znany muzyk czuje się zrelaksowany dopiero, gdy gra utwór po raz 1500? Dlaczego mózg może wypocząć, kiedy zamknie się oczy?

O tworzeniu nawyków i higienie mózgu w pierwszym odcinku „Wellbeing Summit” Jarosław Kuźniar rozmawiał z dr Ewą Hartman. Już na początku rozmowy pojawiło się niezwykle ważne w tej dziedzinie nazwisko Daniela Kahnemana. To właśnie ten psycholog i laureat Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii jest autorem koncepcji dwóch systemów myślenia.

Myślenie szybkie i wolne

Pierwszy system to myślenie szybkie, intuicyjne, emocjonalne, automatyczne. To system niejawny, oparty na podświadomości i stereotypach, generujący funkcję intuicji. Nie wymaga zbyt wielkiego wysiłku intelektualnego, ale można go wykorzystywać do wykonywania określonych zadań.

Dzięki temu systemowi nie musimy zbyt długo zastanawiać się choćby, jaki jest wynika działania typu 2+2, i od razu wiemy, że powinniśmy uciekać, widząc biegnące w naszą stronę groźne zwierzę. To myślenie szybkie, pojawiające się bez udziału świadomości. Związane jest ono także z czynnościami, które znamy bardzo dobrze, i wobec których wykształciliśmy swego rodzaju automatyzmy.

Zupełnie inny jest system drugi. To myślenie świadome, racjonalne, związane z wykonywaniem złożonych zadań i wymagające koncentracji. A co za tym idzie – myślenie znacznie wolniejsze.

Dlaczego mózg lubi nawyki?

– Mózg robi wszystko, żeby mieć jak najwięcej nawyków, bo nie musi się wtedy „narobić” – mówi dr Ewa Hartman. – Jest zaprogramowany, żeby tworzyć nawyki, ale na podstawowym poziomie. Czyli w przypadku gry na gitarze nie będzie to na pewno poziom Jimmy’ego Hendrixa – bo to już jest mistrzostwo – tylko raczej takie granie „do ogniska”. Ludzki mózg nie jest skory do tego, aby polerować umiejętność do poziomu mistrzowskiego.

Co nie znaczy, że mistrzowie nie opierają swojej pracy także na nawyku. Wręcz przeciwnie! – Kiedyś Stanisław Soyka powiedział mi: „Pani mnie pyta o lekkość i improwizację? Ja improwizuję wtedy, kiedy zagram coś 1500 razy. Bo wtedy jestem pewien, że mogę już improwizować” – wspomina Jarosław Kuźniar.

Tworzenie nawyków to jedno. Daje możliwość przejścia danej czynności do systemu pierwszego, a co za tym idzie – odpocząć mózgowi. To odpoczynek, na który mózg zdecydowanie zasługuje. Tak samo jak na odpowiednią… higienę. Jak odpowiednio o nią zadbać?

Zróbcie prezent dla swojego mózgu! Zamknijcie oczy! Tak, zwyczajne zamknięcie oczu podczas odpoczynku to wielki prezent dla mózgu! Dlaczego? Aż 50% informacji, nad którymi pracuje mózg, przetwarzanych jest właśnie za pomocą wzroku. Zamknięcie oczu to zatem odcięcie aż połowy bodźców i solidny relaks dla mózgu.

Zadbajcie o sen! A przed snem sięgnijcie po szklankę wody, zamiast po kieliszek alkoholu. Nawet jedna lampka szampana sprawi, że nie zapadniemy w odpowiednio głęboki sen, a w rezultacie mózg nie zregeneruje się we właściwy sposób.

Ruszajcie się! Aktywność fizyczna aktywuje mitochondria, czyli znajdujące się w komórkach nasze „energetyczne centra”. Dlatego też wykonując pracę biurową, warto pamiętać o krótkich przerwach i rozruchu, ponieważ to nie wysiłek intelektualny, a właśnie wysiłek fizyczny jest źródłem naszej energii.